Szlak Dębów Królewskich i Książąt Litewskich – historia warta odkrycia

Jednym z symboli Puszczy Białowieskiej jest bez wątpienia dąb. Majestatyczne drzewo kojarzy się nam z siłą i długowiecznością. Szlak Dębów Królewskich i Książąt Litewskich pozwoli Ci na jeszcze dokładniejsze poznanie jednych z najstarszych dębów w Polsce. Ale czym właściwie jest wspomniany szlak? I jak się do niego dostać? O tym właśnie powiemy sobie w poniższym artykule!

Najstarsze dęby w Polsce – ponad 20 drzew do poznania

Niezwykłe dęby Puszczy Białowieskiej, o których mowa, znajdują się tuż przed granicami Białowieskiego Parku Narodowego, w pobliżu wsi Teremiski i Pogorzelce. Odnalezienie ich nie powinno być trudne przy użyciu nawet podstawowej mapy. Zanim przejdziemy do samych dębów ważna informacja: dla wygody turystów przygotowano duży, wygodny parking, na którym bez problemu pomieszczą się nawet auta z przyczepami lub kampery oraz miejsce do biwakowania w postaci wiaty i miejsca na ognisko. Ok, teraz czas na konkrety 🙂

Kiedy znajdziemy się na miejscu, naszym oczom ukaże się słynny Szlak Dębów Królewskich i Książąt Litewskich. Solidna, długa na około 500 metrów kładka poprowadzi nas wśród jednych z najstarszych dębów w Polsce. Każde z drzew posiada swój “przystanek”, na którym znajdziemy tablicę informacyjną dotyczącą nazwy rośliny, jej wieku, patrona oraz krótką historię z nią związaną. To właśnie w prostej linii od wspomnianych tabliczek rosną ogromne drzewa. Czasami są one widoczne na pierwszy rzut oka, czasami musimy chwilę pogłówkować, zanim uda się nam namierzyć prastary dąb. Tak jak to w przyrodzie bywa, niektóre z dębów Szlaku Dębów Królewskich i Książąt Litewskich swoje najlepsze czasy mają już dawno za sobą i są po prostu olbrzymimi pomnikami przyrody, inne z kolei mają się dobrze i wciąż zwiększają swoje rozmiary.

Choć sama kładka została zbudowana już w 1978 roku, to obecnie posiada wiele udogodnień, takich jak objaśnienia w języku angielskim i jest przystosowana jest do potrzeb osób niepełnosprawnych. Kładka posiada poręcze, jest absolutnie bezpieczna, szeroka i wygodna do spacerowania. Po drodze znajdziemy kilka „tarasów” widokowych, a szczególnie ciekawym punktem tego typu jest spory taras pozwalający na obserwację płynącej w pobliżu rzeczki Łutownia oraz puszczańskiej gęstwiny.

Dęby w Puszczy Białowieskiej osiągają olbrzymie rozmiary i naprawdę pokaźny wiek. Szlak pozwala nam zapoznać się z aż 20 dębami, nazwanymi na cześć historycznych władców Polski i Litwy (stąd nazwa Szlak Dębów Królewskich i Książąt Litewskich). Wiele z drzew pamięta nawet czasy życia swoich patronów! Poniżej prezentujemy nazwy tych należących do najstarszych dębów w Polsce:

• DĄB MINDOWE

Wielki Książe Litewskich Mindowe (Mendog) był władcą Puszczy Białowieskiej w czasie najazdu Tatarów w 1246 roku. Potem Puszcza przeszła w ręce książąt ruskich. Za swą stolicę Mindowe obrał Nowogródek

• DĄB TROJDEN

Książe litewskich Trojden rozbija (w roku 1281) całkowicie Jaćwingów, zagrażających Puszczy Białowieskiej. Był obrońcą pogaństwa i starego obyczaju litewskiego

• DĄB OLGIERD I KIEJSTUT

Współrządzą Litwą w II połowie XIV wieku. Olgierd – ojciec Jagiełły – przyłączył do Litwy część Podlasia. Kiejstut – ojciec Witolda – podczas wypraw wojennych często tu przebywał. Był ostatnim władcą Litwy, którego zwłoki spłonęły na stosie.

• DĄB WITOLD

Książe litewski Witold przybywa tu w 1409 r. wraz z Władysławem Jagiełłą na wielkie polowanie, które miało dostarczyć mięsa na wyprawę grunwaldzką. Po raz drugi przebywa w Puszczy białowieskiej w latach 1425-26, chroniąc się przed zarazą.

• DĄB GIEDYMIN

Wielki Książe Litewski Giedymin władał Puszczą od 1326 r. Według legendy wybudował w niej zamek i ozdobił go białą wieżą z pni sosnowych, ociosanych do białości. Istnieje pogląd, że od tej wieży pochodzi nazwa Puszczy Białowieskiej.

• LESZEK BIAŁY

Książe sandomierski i krakowski Leszek Biały (1194-1227) przyłączył po raz pierwszy Puszczę do ziem polskich, odbierając ją Danielowi Romanowiczowi

• DĄB KAZIMIERZ WIELKI

Odebrał w 1348 roku Puszczę Białowieską Kiejstutowi i przyłączył ją do ziem polskich na długie lata. Prawdopodobnie polował tu na żubry. Odtąd Puszcza, kryjąca mnóstwo dzikiego zwierza, stała się ulubionym terenem łowów królów polskich

• DĄB WŁADYSŁAW JAGIEŁŁO

Rozpoczął tradycje łowów królewskich Puszczy polowaniem w roku 1409 (przed bitwą grunwaldzką). Miał tu swój dwór myśliwski. W 1426 r. schronił się do Puszczy przed zarazą.

• DĄB KAZIMIERZ JAGIELLOŃCZYK

Przybywa z Krakowa do Puszczy Białowieskiej kilkakrotnie, aby polować na żubry, tury i łosie. Przed ślubem z Elżbietą w 1454 r. polował tu, aby przygotować zapasy dziczyzny i godnie przyjąć narzeczona.

• DĄB BONA SFORZA

Żonie Zygmunta Starego – królowej bonie – poświecił Mikołaj Hussowski „Pieśń o żubrze, jego dzikości i polowaniu na niego” (1423). Jest to wierszowy opis łowów na tych terenach.

• DĄB ZYGMUNT STARY

Pobudował w tym miejscu dwór myśliwski z białą wieżą i otoczył go parkiem. Zamek nie przetrwał, dęby pozostały. Kroniki piszą: „Król Zygmunt Stary prawo leśne stanowił, jako śmiercią będzie karany, któ by zwierza w Puszczy królewskiej ubił…”

• DĄB ALEKSANDER JAGIELLOŃCZYK

Ulubioną rozrywką tego króla (1501-1506) było myślistwo. Polował w Puszczy Białowieskiej na żubry ze swoją żoną Heleną.

• DĄB HELENA

Żona Aleksandra Jagiellończyka – królowa Helena – polował tu na pocz. XVI w. Kroniki piszą o niej: „ Pani ta krwi gorącej była tak niepohamowaną w animuszu łowieckim, że tylko co najwytrwalsi mogli w tych zapasach dotrzymać jej placu”.

• DĄB ZYGMUNT AUGUST

„Knieje, do was ostatni przyjrzał na łowy
Ostatni król, co nosił kołpak Witoldowi,
Ostatni z Jagiellonów wojownik szczęśliwy
I ostatni na Litwie monarcha myśliwy”
(A. Mickiewicz – wspominając Zygmunta Augusta
w „Panu Tadeuszu”)

• DĄB WŁADYSŁAW IV

Wybudował zamek myśliwski w Białowieży. Wydana przez niego w 1641 roku Ordynacja Puszcz Królewskich wprowadziła ich ścisłą ochronę, a do Puszczy Białowieskiej wjazd był dopuszczalny tylko na podstawie pisemnego pozwolenia króla.

• DĄB JAN KAZIMIERZ

Król ten wznawia po przerwie tradycje łowów królewskich Białowieży. W latach 1650 i 1657 przyjeżdża do Puszczy na polowania. Wojny ze Szwecją znów przerywają łowy króla.

• DĄB STEFAN BATORY

Polował w Puszczy białowieskiej w r.1579 po wzięciu Płocka i w r.1581 przed pochodem na Psków. Zbudował tu dwór myśliwski z tradycyjną białą więżą. Założył w Puszczy pierwszy zwierzyniec.

• DĄB AUGUST II SAS

Wznawia w początkach XVIII w. tradycję świetnych łowów królewskich. Słynął z wielkiej siły. Kroniki piszą o nim: Kłuł nożem dziki, oplątane siecią, a żubry w dołach włócznią przebijał”.

• DĄB AUGUST III SAS

Król ten organizował łowy w Puszczy ze szczególnym przepychem. Najsłynniejsze swoje polowanie z 1752 r. , w którym ubito 42 żubry, upamiętnił obelisk w Białowieży. Założył zwierzyniec zwany Augustowskim Sadem.

• DĄB MARIA JÓZEFA

Królowa Maria Józefa – żona Augusta III Sasa – uczestniczyła w polowaniu w Puszczy Białowieskiej 27 września 1752 r., w czasie którego , siedząc w altanie dla pary królewskiej, własnoręcznie ubiła 20 żubrów.

• DĄB STANISŁAW AUGUST PONIATOWSKI

Ostatni król Polski dla potrzymania tradycji urządził pełne przepychu polowanie w lipcu 1794 r. Po sejmie rozbiorowym w Grodnie szukał ukojenia w Puszczy. Za jego panowania następuje ostateczne rozdarcie Polski przez zaborców.

• DĄB BARBARA

Wiadomo, że Barbara Radziwiłłówna uczestniczyła w 1546 r. wraz z Zygmuntem Augustem w wielkich łowach przez 223 dni trwających. Łowy te odbyły się miedzy innymi także w Puszczy Białowieskiej